tashladim.

Shu-shu, bir oyogʻim oʻsha xonadondan uzilmay qoldi. Men margumush yogʻdirib charchamayman, mitti oʻgʻrivachchalar javon gʻajishdan tiyilmaydi. Qandingni ur, deb qoʻyaman sichqonlarga. Saddi xonimdan beli sinmagan chervonlar oqib turgandan keyin, ish topilganiga shukur qilasan-da.

Shunaqa ekan, oʻsha xoniming bitta mushuk boqsa, Asakasi ketadimi, deyishing mumkin. Ishonmasang, ishib oʻlarsan, bevaning, hafsalasi kelsa, qoʻchqorni oladigan mushugi bor. Lekin, boʻyniga lentir tasma boylab, kumush likopchadan sut ichadigan oʻsha baroq, sichqon tutish u yoqda tursin, sen bilan menga oʻxshaganlarni oyogʻida koʻrsatadi.

Bir kuni ishdan kelayotsam, Saddi xonimning ravoti yonida doʻxtirmoshina turibdi. Xavotir olib, ichkariga kirdim. Kirsam, xonzodadan taragan haligi mushuk karavotda sulayib yotibdi. Anavi oqtepalik doʻxtiring motamda-yu, Saddi xonim xun-biyron. Kiprigimga tuprik yopishtirib, ularga sekin biqin soldim.

– Mushuk margumushdan oʻlgan sichqonni yeb zaharlanibdi, – dedi doʻxtir.

Saddi xonim menga yovqarash qilgan vaqtda gapning paynavi loyqalanishdan qoʻrqib, rostakamiga yigʻlab yubordim. Bevaning koʻngli yumshadi.

Doʻxtir ketgandan keyin, kayf ustida mullachasiga choʻkka urib, mushukka kinna yoyishga tushdim. Men kinnani tugatdim-u, baroqvachchayam asfalasopilinga joʻnadi. Oʻzing oʻylab koʻrgin-a, oʻlik mushukka purjinali karavotda yotishni kim qoʻyibdi? U haromining dumidan ushlab turib, derazadan parrak qildim. Shunda Saddi xonim «margumushdan oʻldirganing yetmay, shoʻrlikni endi axlatga irgʻitasanmi», deb akangni boʻgʻizlagudek boʻldi. Men shildirbosh desang, bevaga taskin bermoqchi boʻpman-u, «yolgʻiz qoldim deb kuyinmasinlar, Saddi bonu, mana, bizam soʻqqaboshmiz» deb yuboribman. Ana endi surnaybozlikni koʻr. «Sen sayoqvachcha nimaga shama qilyapsan», deb naq basharamga sachraydi degin. Xayriyatki, bilagidan ushlaganim yoʻq. Bunaqalar birpasda boʻyningga istatiya ilib tashlaydi.

Ertasi ishga borsam, xoʻjayinning turqi tuman. Saddi xonim unga qoʻngʻiroq qilib, erinmay astar-avramni agʻdaribdi. Izzatning borida arizani yozib, toʻnni yelkaga tashladim. Endi oʻt oʻchiradiganlarga ishga kirsammi deb yuribman. Uxlaganingga qarab moyana toʻlashadi azamatlar.

Aytganday, oʻzing qalaysan? Choʻlga ketgan gektarchi oʻgʻlingdan moʻmayroq pul kelgandirki, burunni bir qarich koʻtaribsan. Bunaqa narsani yuvmagan nomard. Manavi tangaga bir soʻlkavoy qoʻshsang, «Portveyn»ning onasi oʻpmaganidan berishadi. Surlik qilmay boraqol endi. Oʻzim kiray desam, magazinchidan uch litr qarzim bor.

Roʻzgʻorni Qoʻmsash
E, bormisan, oshna? Paqqos guzarga chiqmay qoʻyding-ku. Bilsam-bilmasam, yo uyda ichishga oʻrgangansan, yo chapaki daromading kasod.

«Hosilot»ga tobing qalay? Oliftachilikni qoʻyib tur, vajohatingdan sezyapmanki, yuz ellikta bosging bor. Ma, ich! Tekinniki teshib chiqarmidi? Yonboshlavolib, bir dardimizni doʻmbira qilaylik endi.

Ishdan gapirmasang-chi. Bosh omon boʻlsa, ish topish doʻppi almashtirishga oʻxshagan bir narsa. Amerikadamidikki, ish soʻrab oʻn yil ochiridda yotsang.

Hamma gap didingga toʻgʻri keladigan ishni topishda. Tunov kuni desang, bir ishni koʻndalang qilishdi. Molbozorning yonidagi omborni bilarsan? Oʻshanga yukchi kerak boʻpqolibdi. Narsa kelsa, moshinadan tushirasan, ketadiganni moshinaga yuklaysan. Eshitiboq, tarvuzim qoʻltigʻimdan tushdi. Bunaqa ishlar uchun, ana, eshak degan alohida maxluq yaratib qoʻyilibdi.

Kechaning oʻzida birdaniga ikkita ish roʻpara keldi. Avvaliga Ubay qassob yoʻlimni toʻsib, «menga oʻrinbosar boʻlmaysanmi», deb qoldi. Unamadim. Bilasan, u xumparvachcha oʻziyam ichmaydi, birovgayam quymaydi. Keyin Toʻxta novvoy uchrab, «menga koʻmir-poʻmir tashib tursang-chi», deydi. Unga moʻr-malax boʻlgandan koʻra, eshakaravada hushtak churillatib, bolachoqlardan shisha toʻplaganim durustmasmi?

Aytganday, birorta arava topsang-chi, valaki salang. Rahmatli qaynatangniki bekorga agʻdarmashoti boʻlib yotgandir, qaynanangga oʻxshab... Xoʻp desang, oʻshani epaqaga keltiramiz. Mana, xoʻtik bizdan, daromad arra. Madiyor mazang ana shu shishalarning orqasidan ot soʻyib toʻy qildi-ya.

Azbaroyi ishlaganingga yarasha, kundalik nospuling chiqib tursa... Labbay? Masalan, sichqon oʻldirib yurgan davrimda kaftim qichishmay turib, qoʻlimga pul qistirishardi. Shunaqa joyda besh-oʻn yil bosib ishlasang, pul bilan odamning ogʻzini yoradigan boʻlasan.

Belim endi qoʻshbelbogʻ koʻrganda, Saddi xoniming paytavamga qurt tushirib oʻtiribdi-ku. Ojiza xalqi yoppasiga insofsiz boʻlishini bilardim, ammo bunaqangi jodugar yetti uxlab tushimga kirmagandi.

Mundoq oʻylab qaralsa, qaytam oʻzimizning marjalar kirchimol ekan. Qoʻyvorgan xotinim desang, kaltaklagan sarim semirardi. Tilidan ketmasa, oʻshanday narsani taloq qilarmidim? Moʻylovga oq oralaganda, moʻrchada yaktak yuvish menga havas boʻptimi?

...Hoʻ, xumparvachcha, shuncha ogʻzingni poyladimki, xotining bilan yarashtirib qoʻyay ham demaysan. Koʻngil uchun bir oʻrtaga tushsang, qisilib oʻlarmiding? «Hosilot»ni maydalasam, liqqa-liqqa yutishga ustasan-u, jonimga kuyganingni koʻrmadim. He, oʻsha sendaqangi praxadnoʻy oshnadan oʻrgilib qoʻydim.

Muhokamada – Shoʻrva Masalasi
Hay, ha-a-y... Soqolni qirdirib, it yalagan mistovoqdek yarqirab ketibsan-ku. Boʻyningni boʻyinturuqdek qilib, haliyam xotindan nosga pul soʻrab yurgandirsan? Qani, mundoq biqinga kelib, eshitganlaringni koʻrganga oʻxshatib lofla-chi.

Muncha koʻzing gʻildiraydi? Yelkaga parpasha beqasam tashlab, oyoqqa kiyikteridan agʻdarma kiyganimga xavfsirama. Oʻgʻirlagan boʻlsam, non ursin. Telvaning ishini xudo oʻnglabdi, deganlar. Biznikiyam shunaqa boʻldi.

Oʻzing bilasan, bir tomondan qish, bir tomondan yotoqning tayini yoʻq – qoʻlni qoʻyinda isitib, burunni bulduruqqa toblab yuruvdik. Bir kuni bolalardan kalxoʻzga bepul kino kelganini eshitib, klubga qarab borayotsam, idoraning oldida rais uchrab qoldi. Hol-ahvol surishtirib, tovuqxonada poyloqchilik qilmaysanmi, deb soʻradi. Mayli, dedim. Rais togʻang gapi yerda qolmaganidan xursand boʻpketib, «kechqurun biznikiga kir, saruponi sal kuyovpochchalashtirib qoʻyaylik», dedi. Mana, yasan-tusanni koʻrib turibsan.

Xullas, tovuqxonadaman. Men qorovul, Zaynab kampir tovuqboqar, Sattor bujur ikkalamizga boshliq.

Koʻp joyda ishladim-u, bunaqangi xira xoʻjayinni birinchi uchratishim. Oʻzimiz bor-yoʻgʻi uch kishimiz. Shunga qaramay, kunora majlis chaqiradi.

Dushanba kuni yigʻilish qilib, tovuqxonada «Hurmat taxtasi» tashkil etsak, deb qoldi. Biz ma’qulladik. Sattor bujur desang oʻsha kuniyoq devorga sarlavhador taxta qoqib, unga oʻzining portreytini kashaklab qoʻydi. Xoʻsh degan savol tugʻiladi – hamma ishni u kishi qiptilar-u, Zaynab kampir ikkalamiz toʻyimizga roʻmolcha toʻqibmiz-da?

Kecha yana majlis boʻldi. Zaynab kampir tumov boʻlib ishga kelmagani uchun, pastda bitta oʻzim oʻtirdim. «Oʻrtoqlar! – deb gap boshladi Sattor bujur. Soʻp-payganimcha uning koʻziga tikildim. – Bugungi yigʻilishda ortiqcha shtatlarni qisqartirish masalasini