bo'lardi. Unga aldovlari, Salomat bilan turgandagi holati juda alam qilardi.
«Nega bunday qilyapti? — o'ylardi u. — Men nima yomonlik qildim unga? Boshida aytdim, rad etdim, bu yo'ldan qaytarishga urindim. Shuni deb balolarga yo'liqdim. U-chi? Yuzingda ko'zing demay, dushmanim bilan chaqchaqlashib turibdi. Men bilan salomlashmadiyam! Odam shunchalik ham yuzsiz, bezbet bo'ladimi?..»
Shu payt tashqari eshik bezovta taqillay boshladi. Manzura ilkis hushyor tortdi-yu, asta, ehtiyotkorlik bilan yo'lakka chiqib tashqariga quloq tutdi. Pod'yezdda sukunat hukm surardi.
«Botir keldi shekilli, — o'yladi u hamon qulog'ini ding qilib. — Kiritmayman pesni! O'liblar ketsin o'sha megajin bilan! Menga uning keragi yo'q!..»
Shunday o'ylar bilan ruhi tushib ortga qaytishga tutingandi, tashqarida tanish ovoz jarangladi.
— Manzura! Singiljonim, uydamisan?
«Voy, akam kelibdi-ku!..»
Manzura hovliqqancha borib eshikni ochdi.
Haqiqatan qarshisida qo'lida bir xalta mayda-chuydalar ko'targancha Murod kulib turardi.
— Uxlab qolganmiding deyman, singlim? — ichkariga kirib to'g'ri oshxonaga o'tdi-da, qo'lidagini stol ustiga qo'yib yana orqaga qaytdi Murod. — Nega ko'zlaring qizarib ketibdi. Qovoqlaring shishibdi. Tinchlikmi? Ie, nega yig'layapsan?..
Manzura to'lib turgandi.
Ortiq o'zini idora eta olmadi.
Murodning yelkasiga boshini qo'ydi-yu, yig'lab yubordi.
— E, bu ishing sira yopishmadi, jon singlim, — Murod uni erkalab, tinchlantirib zalga olib o'tdi va divanga o'tqazib, o'zi ham yoniga cho'kdi. — Kimsan konservatoriya talabasisan. Shunday baxtli inson ham yig'laydimi? Nima bo'ldi, singiljon? Ayt, faqat yig'lamay ayt! Bilasan-ku, sen yig'lasang, men qiynalib ketaman!
— Xo'p, yig'lamayman, — Manzura shosha-pisha ko'z yoshlarini qo'lidagi dastro'molchaga artdi-da, bosh egdi.
— Gapirmaysanmi? Kim xafa qildi?
— To'yib ketdim hammasidan, akajon, — baribir yig'lamsirab gap boshladi Manzura. — Nega men shunaqa tug'ilgan ekanman? Nuqul turtkilashadi, masxaralashadi, tahqirlashadi.
— Ie, kimning haddi sig'di seni tahqirlashga? — Murod beixtiyor o'rnidan turib ketdi va Manzuraning ikki yelkasidan tutdi. — Ayt, kim u maraz?..
— Bugun… Botirni ko'ruvdim. Ahmoq bo'lib kelishini kutib yuraveribman. U bo'lsa… Mening guruhimdagi Salomat degan qiz bilan hiringlashib turibdi bugun qarasam. Menga masxaraomuz qarab qo'ydi xolos. Bir tuki qilt etmadiyam. Hech bo'lmasa salomlashmadiyam! Axir, o'sha Salomat mening dushmanim. Domla nuqul meni xayriya konsertlarga opketavergani uchun ko'rishga ko'zi yo'q. O'sha yaramas ham bugun chetga olib o'tib bo'g'ib qoldi. Sal bo'lmasa o'ldirib qo'yayozdi. Jiddiy ogohlantirdi. Domlaga konsertga bormayman deb aytarmishman. Aytmasam, o'ldirarmish. Keyin… Botirni tortib olganini ko'z-ko'z qilib ustimdanam kuldi iflos.
— Hali shunaqami? — Murod qo'llarini Manzuraning yelkasidan tortib oldi-da, asabiy lab tishladi. — Ochig'i, ilgaritdan o'sha bilan uchrashib gaplashishingga qarshiydim. Senga aytmasdim xolos. Lekin seni deb yelib-yugurishini ko'rib fikrimdan qaytgandim. Rostdanam singlimni yaxshi ko'rarkan, kuyov bo'lsa shunchalik bo'lar-da, deb xursand bo'lovdim. Mana bu gapingdan keyin hamma gaplarimni qaytvoldim, Manzura. Endiyam o'sha it bilan gaplashishingga qarshiman. Mayli, sen indama, uni o'ylamayam, faqat o'qishingni o'yla. Botirniyam, o'sha senga dushmanlik qilib yurgan qizniyam o'zimga qo'yib ber. Azlarovichning guruhidan haydattirvoraman kerak bo'lsa… Voy, ifloslar-ey!..
— Menam Botirning avval aytgan gaplarini sizdan yashirardim, — dedi Manzura Murodning gapidan ko'ngli tog'dek ko'tarilib. — Nuqul sizga rashk qilaverardi. Ko'z ochishga qo'ymasdi. Nimaymish, siz faqat pul tufayli menga yaxshilik qilib yurganmishsiz. Sizning niyatingiz buzuqmish.
— Sen bilan bizni Olloh ko'rib turibdi, — dedi qattiq ranjiganini sir tuta olmay Murod. — Gapirayotgan gaplarimiz, o'ylagan o'ylarimizgayam Yaratganning o'zi nazar solib kuzatib turibdi. Men seni chin ko'ngildan yaxshi ko'rdim, singlim yo'g'idi, shu qiz menga singil bo'lar deb umidlandim. Xudoyimga shukr, adashmabman. Hozir… Ishonsang, qop-qop semirib yuraman yurgan yo'limdayam. Sen meni aka deb qabul qilganing uchun shunday xursandmanki, Xudoyim guvoh!..
Manzura shuncha payt muloqot qilib, birga yurib Murodning ko'zi yoshlanganini ko'rmagandi.
Hozirgi holatini ko'rib qo'rqib ketdi. Jonholatda Murodni quchoqlab oldi.
— Akajon, meni yupatib endi o'zingiz yig'laysizmi? — dedi titrab-qaqshab. — Bo'hton tarqatganlar, tuhmat qilganlarni yer yutadi, akajon! Menam siz bilan faxrlanaveraman, sizminan opajonimni o'ylayveraman. Ba'zida baxtimga ko'z tegib qolsa-ya, deb qo'rqib ham ketaman!.. Siz endi ham akam, ham otamsiz, akajon!..
— Rahmat, singlim, — Murod tez o'zini qo'lga olib asta ortga tislandi. — Bo'ldi, yig'lamaymiz. U ifloslar ko'z yoshlarimizga arzimaydi… Ie, asosiysi esdan chiqibdi-ku!
— Nima? — Manzura hayron bo'lib Murodga tikildi. — Nima esingizdan chiqibdi?
— Hozir ikkalamiz do'kon aylanishimiz kerak edi-ku!
— Do'kon? Nega, aka?
— Ie, o'zlariniyam eslarida yo'qmi deyman, xonim afandim? Yaxshima-as, yaxshima-a-as!
Manzura qo'rqib ketdi. Nimani unutganini sira topa qolmadi.
Yana Murodning o'zi vaziyatni yumshatdi.
— Ertaga opajoningning tug'ilgan kuni-ku! Esladingmi?
— Voy, men o'lib qo'ya qolay-y! — Manzura azbaroyi xijolat tortganidan ikki kafti bilan boshini changallab oldi. — Shunday sanani unutibmanmi?
— Mayli, — dedi kulib Murod. — Hozir do'kon aylanib arzirli sovg'a sotvolamiz. Keyin qishloqqa jo'naymiz. Qo'rqma, menikiga borasan, qishlog'ingga jo'natmayman o'lsam ham. Domlalarniyam ogohlantirib qo'yaman. Tug'ilgan kunni o'tkazamiz-u, yana ikkimiz shaharga qaytamiz. Xo'sh, ma'qulmi taklifim?
Manzura rosmanasiga to'lib borayotgandi. Murodning har bir chakana hazili vujud-vujudida singillik mehrini uyg'otgani sayin ko'zlari jiqqa yoshga ko'mila boshlagandi.
Ammo bu quvonch, shukronalik yoshlari edi.
Ro'zixon opasining tug'ilgan kuniga borib vujudidagi jami g'uborlar tarqagandek, juda yengil tortdi.
Opasi shunchalar kuchli mehr ko'rsatdiki, Manzura xijolatdan yerga kirgudek bo'lib borar, Murod esa bu xijolatpazlikni hazil-huzul bilan tarqatib yuborardi…
Ammo shaharga qaytgandan keyin ham yuragining bir chetidagi tuman tarqamadi. Botirni eslamaslikka, qo'l siltashga urinardi. Baxtga qarshi, saldan keyin ko'z oldida Botirning qiyofasi namoyon bo'laverardi.
Uning Salomat bilan chaqchaqlashib turgani, u tomonga hissizgina qarab qo'yib burilgancha ketib qolgani ko'nglini og'ritaverardi. Endi-endi muhabbatga oshno bo'la boshlagan qalbi to'kilib-to'kilib ketardi…
Darsda ham qanday o'tirganini idrok eta olmadi. Bilgani, Salomat darsda ko'rinmagani bo'ldi.
Akasi gaplashib guruhdan haydattiribdi shekilli.
Ammo bu ham Manzuraga taskin bermadi. Alam ko'ksini kemiraverdi.
Shunday xayollar bilan pod'yezga kirgan ham ediki, Botir devorga suyangancha turganini ko'rdi.
Uni ko'rib ko'ngli birdan yorishdi. Qalbining tubidagi o'sha tuman tarqay boshlaganini his etdi.
Lekin ko'ngil tubidagi og'riq